با توجه به ابعاد وسیع سیستم اتوماسیون ساختمانی و اجزایی که در آن به کار برده می شوند و نیز ارائه تعاریف مختلف از سوی شرکت های گوناگون، در این راهنما سعی گردیده است ضمن معرفی مختصر سیستم اتوماسیون ساختمانی، تا حد امکان اجزایی که می تواند در این سیستم مورد توجه قرار بگیرد، مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
1-اتوماسیون ساختمانی چیست؟
به طور کلی منظور از اتوماسیون ساختمانی مانیتورینگ و کنترل کلیه تاسیسات الکتریکی، مکانیکی، ارتباطی، رفاهی، امنیتی و ایمنی ساختمان با هدف بالا بردن کارآیی، کاهش هزینه، صرفه جویی انرژی، قابلیت تعریف سناریوهای جدید و ... می باشد.
این که چه سیستم هایی از ساختمان و با چه عمقی تحت کنترل و نظارت سیستم اتوماسیون ساختمانی در بیایند، مساله مهمی است که از سوی کارفرما و مشاور و بر اساس پارامترهایی همانند میزان سرمایه گذاری، کاربری ساختمان، فرهنگ ساکنان و ... تعیین می شود.
لازم به ذکر است مفهوم اتوماسیون ساختمانی، عنوان کلی است که عبارات زیر نیز به نوعی اشاره به این مفهوم دارند و در ادامه از کلمه اتوماسیون ساختمانی برای توصیف این مفاهیم استفاده خواهد شد.
BMS: Building Management System
EMS: Energy Management System
BAS: Building Automation System
BIS: Building Intelligent System
پس بنابراین در سیستم اتوماسیون ساختمانی، اجزای مختلف ساختمان از طریق بسترها و پروتکل های ارتباطی مناسب با یکدیگر مرتبط شده و در یک نرم افزار و سرور مرکزی مورد نظارت و کنترل قرار می گیرند. در شکل زیر این مفهوم به صورت ساده نشان داده شده است.
2- اهداف اصلی پیاده سازی اتوماسیون ساختمانی
از جمله مهمترین اهداف و مزیت هایی که در پیاده سازی اتوماسیون ساختمانی مورد انتظار است می توان به موارد زیر اشاره نمود:
• کاهش مصرف انرژی به دلیل تعریف سناریو و مدیریت کلیه منابع و تجهیزات به صورت بهینه
• کاهش نیروی انسانی به دلیل قابلیت کنترل و مانیتورینگ مرکزی
• کاهش هزینه تعمیر و نگهداری به دلیل مانیتورینگ دائم تجهیزات و تاسیسات
• بالا بردن شرایط رفاه و آسایش ساکنان ساختمان از طریق مرتبط نمودن سیستم های گوناگون با یکدیگر
• بالا بردن ضریب امنیت و ایمنی ساکنان ساختمان
• خودکار سازی سیستم های مختلف موجود در ساختمان
3- نکات مهم و کلیدی در اتوماسیون ساختمانی
در مورد پیاده سازی سیستم اتوماسیون ساختمانی چند نکته مهم وجود دارد که کارفرما باید به آنها توجه ویژه ای داشته باشد:
• توجه به نیازهای واقعی: با توجه به این که در سیستم اتوماسیون ساختمانی می توان به شکل نامحدودی فعالیت ها و سناریوهای مختلفی را پیاده سازی نمود، کارفرمایان باید توجه نمایند با توجه به محل، کاربری، شرایط فرهنگی، ساکنان و استفاده کنندگان ساختمان، تیم راهبری و نگهداری ساختمان، سرمایه گذاری اولیه و ... قسمت های ضروری و مهم اتوماسیون ساختمانی را پیاده سازی نمایند.
• بهره گیری از طراح و مشاور مناسب: طراحی مناسب سیستم اتوماسیون ساختمانی به شدت برروی کاهش هزینه سیستم و کارکرد صحیح آن تاثیر گذار می باشد. به عنوان مثال یک راهنمایی در مورد خرید چیلر مناسب با قابلیت اتصال به BMS می تواند هزینه سیستم BMS را به شدت کاهش دهد. همچنین توجه به پروتکل ها و استانداردهای مطرح در سیستم BMS تاثیر بسیاری بر کارکرد مناسب سیستم و قابلیت توسعه آن خواهد داشت.
• انتخاب محصول مناسب: یکی از موارد تاثیر گذار بر کارآیی سیستم اتوماسیون ساختمانی، انتخاب محصول مناسب و منطبق بر نیازمندیهای ساختمان می باشد. متاسفانه در بسیاری از پروژه ها به دلیل عدم آگاهی کافی کارفرما، سیستم اتوماسیون خانگی به جای سیستم اتوماسیون ساختمانی مورد استفاده قرار گرفته است.
• پیاده سازی استاندارد: نحوه پیاده سازی بخش های سخت افزاری و نرم افزاری سیستم اتوماسیون ساختمانی و انطباق آن بر استانداردهای بین المللی یکی از موارد بسیار مهم در حوزه اتوماسیون ساختمانی می باشد.
• تحویل گیری صحیح: کارفرما به دلیل عدم وابستگی به پیمانکار اتوماسیون ساختمانی باید کلیه نقشه های اجرایی، پیکربندی های سخت افزاری، معماری سیستم، Source Code کلیه برنامه های کنترلرها و نرم افزار مرکزی را با توضیحات کافی، از پیمانکار تحویل بگیرد.
• آموزش: پیمانکار اتوماسیون ساختمانی باید به صورت کامل دوره های آموزشی جهت کاربری، مدیریت، تنظیمات، برنامه نویسی، تعمیر و نگهداری سیستم را به کارفرما ارائه نماید.
4- اجزای اتوماسیون ساختمانی
در این بخش به صورت خلاصه مهم ترین سیستم هایی که در حوزه اتوماسیون ساختمانی مطرح می باشد، مورد بررسی قرار می گیرد.
سیستم کنترل تردد خودکار خودرو برای پارکینگ های اختصاصی
در این سیستم برروی خودروهای مورد نظر نشانه های RFID (Radio Frequency Identification) نصب می گردد. این نشانه ها دارای دو نوع Passive و Active می باشند که می توانند حجم زیادی اطلاعات از خودرو و راننده را بر روی خود ذخیره نموده و به عنوان شناسنامه الکترونیکی خودرو عمل نمایند. با نصب این نشانه ها می توان اطلاعات ذخیره شده برروی آنها را از فاصله 5 الی 100 متری حتی با سرعت 150 کیلومتر در ساعت قرائت نمود. بنابراین با نصب قرائتگرهایی برروی دروازه ورودی و یا خروجی پارکینگ ها و نیز نصب نشانه های RFID برروی خودروها می توان فرآیند ورود و خروج خودرو به پارکینگ های اختصاصی را خودکار نمود.
هنگامی که خودرو قصد ورود به پارکینگ را دارد قبل از رسیدن به دروازه ورودی، شناسنامه آن به صورت بیسیم قرائت می شود و در صورتی که آن خودرو و یا راننده در ساعت تعیین شده حق ورود به پارکینگ را دارا باشند، به راهبند فرمان باز شدن ارسال می شود و خودرو می تواند وارد پارکینگ شود. زمان ورود خودرو نیز ثبت می شود و مدیریت سیستم می تواند به صورت زمان واقعی بر ترددها نظارت داشته باشد.
سیستم هدایت خودروها به مکان های خالی در پارکینگ های عمومی
یکی از مشکلات اصلی، ترافیک داخل پارکینگ ها و پیدا کردن نزدیک ترین مکان خالی می باشد. در این سیستم با نصب سنسورهای مناسب در داخل پارکینگ می توان مکان های خالی را از پر تشخیص داد. اطلاعات این سنسورها از طریق شبکه جمع آوری شده و به سیستم مرکزی منتقل می گردد. بر اساس اطلاعات دریافتی، مکان های خالی استخراج شده و برروی نمایشگر درب ورودی نمایش داده می شوند. بدین ترتیب راننده هنگام ورود به پارکینگ به سمت نزدیکترین مکان خالی هدایت می شود.
سیستم تهویه و کنترل گازهای سمی در پارکینگ
یکی از مسائل بسیار مهم در داخل پارکینگ ها سیستم تهویه مطبوع و کنترل آلاینده ها می باشد. برای رفع این معضل تاکنون راه حل های مختلفی پیشنهاد شده است. اما یکی از جدیدترین و مدرن ترین این راه حل ها، نصب سنسورهای CO و CO2 به همراه سیستم تهویه هوای مبتنی بر فن بدون کانال می باشد. این فن ها دارای قابلیت ویژه ای می باشند که می توانند هوا را در جهت های مختلف به گردش در آورند. با نصب شبکه ای از این فن ها و کنترل مرکزی آنها می توان انواع جریان های هوا را در داخل پارکینگ ایجاد نمود. تنظیم جهت این فن ها بر اساس اطلاعات رسیده از سنسورهای نصب شده در پارکینگ و سایر سناریوهای تعریف شده، کنترل می شود. به عنوان مثال هنگام آتش سوزی می توان جهت فن ها را به صورت خودکار به گونه ای تنظیم نمود که دود در تمام پارکینگ پخش نشود تا کار امداد و نجات و اطفای حریق به سادگی میسر شود.
سیستم روشنایی LED
سیستم های روشنایی مبتنی بر LED امروزه به عنوان یکی از مدرنترین سیستم های روشنایی و روشنایی فانتزی به شمار می روند. از جمله مزیت های بارز LED می توان به توان مصرفی بسیار بسیار پایین، طول عمر بسیار طولانی و تنوع رنگی فراوان اشاره نمود. به عنوان مثال یک پروژکتور LED که معادل یک پروژکتور 1000 وات نوردهی دارد، تنها 30 وات برق مصرف می کند و یا یک لامپ روشنایی LED که معادل یک لامپ 100 وات نوردهی دارد، تنها 5 وات برق مصرف می کند.
از جمله مزیت های دیگر LED آن است که می توان رنگ آن را کنترل نمود. با توجه به این قابلیت ها، امروزه سیستم های روشنایی LED در بخش های مختلف می توانند مورد استفاده قرار گیرند که می توان به مواردی همچون فضای سبز، آب نماها، نمای ساختمان، روشنایی ساختمان و جلوه های ویژه نوری اشاره نمود. به عنوان مثال با استفاده از Wall washer های مبتنی بر LED می توان نمای یک ساختمان را تنها با استفاده از یک پروژکتور تا ارتفاع 30 متری روشن نموده و بر اساس سناریوهای مختلفی که می توان تنها با یک ریموت کنترل آنها را تغییر داد، رنگ ساختمان را به 256 حالت مختلف با جلوه های گوناگون تغییر داد. این سیستم های روشنایی می توانند در داخل آب، کف خیابان، بتن و ... نیز مورد استفاده قرار گیرند.
سیستم نظارت تصویری تحت شبکه
از جمله سیستم هایی که امروزه به صورت رایج در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد، سیستم نظارت تصویری می باشد. آخرین نسل سیستم های نظارت تصویری، سیستم های تحت شبکه و یا دوربین های اینترنتی محسوب می شوند. این دوربین ها به صورت مستقیم به شبکه کامپیوتری متصل می شوند بنابراین نیاز به کابل کشی کواکسیال در داخل ساختمان ندارند. همچنین به دلیل آن که اطلاعات به صورت دیجیتال و تحت شبکه ارسال می شوند بحث نویز پذیری منتفی می شود. در این سیستم به راحتی می توان تصاویر تک تک دوربین ها را از طریق اینترنت و از هر جای دنیا مشاهده نمود. این دوربین ها برای پوشش تصویری اطراف ساختمان، داخل پارکینگ، فروشگاهها، قسمت های عمومی بخش های اقامتی و سایر قسمت های مورد نیاز، می توانند مورد استفاده قرار گیرند و با توجه به این که از نوع تحت شبکه می باشند در هر مکان که لازم باشد تصاویر آنها را می توان از طریق شبکه کامپیوتری بیسیم دریافت نمود.
از جمله قابلیت های ویژه این دوربین ها، قابلیت پردازش تصویر هوشمند آنها محسوب می شود. به عنوان مثال این دوربین ها می توانند تعداد افرادی که از یک درب وارد و یا خارح می شوند را شمارش نموده، تعداد خودروهای عبوری از یک منطقه مشخص را شمارش نموده، اگر از یک محیط تعیین شده شی کم و یا اگر به یک محیط تعیین شده، شی اضافه شود آلارم تولید می نماید و دهها قابلیت دیگر که همگی به صورت مجتمع و مرکزی مدیریت می شوند. تمامی آلارم ها و اطلاعات به صورت خودکار می تواند برروی موبایل مدیران SMS شود و مدیران از هر جای دنیا و از طریق اینترنت می توانند تمام تصاویر دوربین ها را ملاحظه نمایند.
دزدگیر
امروزه سیستم های ورود غیر مجاز و یا همان دزدگیر از تنوع بسیار زیادی برخوردار می باشند به طوری که می توان بیش از 100 نوع سنسور برای کاربردهای داخل و یا اطراف ساختمان را برشمرد. متاسفانه نصب این سیستم ها اغلب توسط افراد غیر حرفه ای صورت می پذیرد، بنابراین برای کاربردهای مختلف سنسورهای بهینه انتخاب نمی شود. به عنوان مثال ممکن است با توجه به وضعیت ساختمان، نوع مبلمان و کاربری، سنسور مادون قرمز مناسب باشد. اما در قسمت دیگری از ساختمان و با توجه به ویژگی های آن سنسور مایکروویو بهینه باشد. بنابراین طراحی و انتخاب مناسب این سنسورها و نحوه شبکه کردن آنها در سیستم BMS به صورت کامل انجام می پذیرد و اطلاعات این سنسورها به صورت شبکه و حتی بیسیم در مکان هایی که سیم کشی امکان پذیر نمی باشد، جمع آوری شده و به سیستم مرکزی منتقل می شود.
اعلام و اطفای حریق
استفاده از سیستم های اعلام حریق آدرس پذیر امروزه در ساختمان های بزرگ توجیه پیدا نموده و با استفاده از این قابلیت می توان به صورت دقیق محل آتش سوزی را مشخص نمود. در سیستم BMS پانل کنترل سیستم اعلام حریق به سیستم BMS متصل می شود. بنابراین می توان بر اساس نیاز سناریوهای مختلفی برای آن تعریف نمود. به عنوان مثال می توان در نرم افزار مرکزی سیستم اعلام حریق را به سیستم هواسازها، تابلو برق ها، سیستم نظارت تصویری و آسانسورها متصل نمود. به عنوان مثال اگر در یک طبقه حریق اتفاق بیفتد، سیستم اعلام حریق آدرس پذیر موقعیت دقیق حریق را به سیستم مرکزی BMS ارسال می کند. سیستم مرکزی به هواسازهای آن منطقه فرمان می دهد که کار هوارسانی به آن منطقه را متوقف نمایند تا از رسیدن هوای تازه به حریق جلوگیری شود. به سیستم برق فرمان می دهد که برق آن منطقه جهت جلوگیری از خسارت های احتمالی قطع شود. سیستم نظارت تصویری شروع به فیلمبرداری از محل حریق نموده تا کار اطفا، امداد و نجات بهتر صورت پذیرد. سیستم مرکزی به آسانسورها فرمان می دهد بین آن طبقه و طبقه همکف برای تخلیه ساکنان حرکت نمایند.
حضور و غیاب و کنترل دسترسی به اماکن
سيستم حضور و غياب جهت نظارت بر ورود و خروج كارمندان يك مجموعه با هدف ايجاد نظم و نظارت بر كاركرد پرسنل به وجود آمد. از طرف ديگر سيستم هاي كنترل دسترسي يا Access Control با هدف كنترل نمودن و بالا بردن ضريب امنيتي دسترسي افراد به مكان ها (آزمايشگاه، اتاق، ساختمان و غيره) و يا اشيايي خاص (كامپيوتر، سرور و غيره) به وجود آمده اند. از جمله مزايايي كه اين سيستم ها با خود به همراه دارند مي توان به موارد زير اشاره نمود:
- مديريت كليد
- محدود نمودن دسترسي
- مشخص نمودن زمان دسترسي هر فرد
- جلوگيري از رخدادهاي امنيتي
اما با گذشت ساليان و پيشرفت تكنولوژي از يك سو و از سوي ديگر افزايش نيازمنديها، امروزه شاهد تحول چشم گيري در سيستم هاي حضور و غياب و كنترل دسترسي مي باشيم. اين تحولات از روش هاي شناسايي پرسنل، سيستم سخت افزاري، سيستم ارتباطي، نرم افزار مركزي تا يكپارچه سازي سيستم حضور و غياب و كنترل دسترسي با سيستم هايي چون BMS (Building Management Systems) گسترده شده است.
يكي از مسائلي كه امروزه به آن بسيار توجه مي گردد يكپارچه سازي سيستم هاي مختلف ساختمان در جهت بالا بردن امنيت، رفاه و كاهش مصرف انرژي مي باشد. به همين دليل با اتصال سيستم حضور و غياب به ساير سيستم هاي ساختمان همانند " كنترل روشنايي خودكار"، "كنترل تهويه هوا"، "كنترل دما" و "سيستم حفاظتي" مي توان از اين مزيت ها بهره برد.
به عنوان مثال وقتي كارمندي وارد مجموعه مي گردد و در سيستم حضور و غياب حضور وي تاييد مي گردد، اين سيستم به صورت خودكار به سيستم كنترل روشنايي و كنترل دماي اتاق اين كارمند فرمان لازم جهت روشن شدن را مي دهد و نيز سيستم دزدگير اتاق وي را خاموش مي نمايد. در هنگام خروج نيز در صورتي كه كارمند سيستم هاي فوق را خاموش ننمايد، اين يكپارچه سازي باعث مي گردد كه سيستم در هنگام خروج نيز فرمان خاموش شدن را صادر نمايد.
کنترل دسترسی به آسانسورها
به طور کلی برای دسترسی به آسانسورها می توان دو استراتژی اصلی در نظر گرفت. یکی استفاده از کارت برای فراخوانی آسانسور به طبقه مورد نظر هنگامی که فرد خارج از آسانسور ایستاده است. دیگری استفاده از کارت برای تعیین طبقه مورد نظر هنگامی که فرد داخل آسانسور قراردارد. سناریوی عملکرد سیستم به شرح زیر می باشد.
هنگامی که برای ساکنان، مهمانان و یا پرسنل، کارت تعریف می شود برروی کارت مشخص می گردد که این فرد می تواند به کدام آسانسورها و یا طبقات دسترسی داشته باشد.
هنگامی که فرد خارج از آسانسور قرار دارد و می خواهد از آن استفاده نماید، کارت خود را به قرائتگر نصب شده نزدیک می نماید. قرائتگر بررسی می نماید که آیا این فرد در این طبقه حق سوار شدن به آسانسور را دارد یا خیر. در صورت مثبت بودن، آسانسور به این طبقه فراخوانی می شود. هنگامی که فرد داخل آسانسور می شود، برای انتخاب طبقه باید کارت خود را نزدیک قرائتگر داخل آسانسور قرار دهد. بر اساس حق دسترسی های تعریف شده برای این فرد، فقط کلیدهای طبقاتی که برای وی تعریف شده است فعال می گردد و وی می تواند طبقات دلخواه خود را انتخاب نماید.
استفاده از سرویس ها
استفاده از سرویس های مختلف در داخل ساختمان همانند استفاده از استخر، باشگاه ورزشی، سونا، جکوزی، لباسشویی مرکزی و ... می تواند از طریق کارت های شناسایی RFID صورت پذیرد.
رستوران خودکار
یکی از جاذبه های تفریحی اماکن تجاری، رستوران های واقع در این ساختمان ها می باشد. خودکار سازی رستوران ها به عنوان یک بحث نو و نوپا در عرصه جهانی مطرح می باشد بنابراین پرداختن به این مساله می تواند تا حد زیادی باعث جذب افراد به ساختمان شود. یکی از این رستوران ها، رستوران بدون پیش خدمت می باشد. در این حالت مشتری برروی میز خود یک صحفه نمایش لمسی ملاحظه می کند. وی با لمس کردن صحفه نمایش می تواند وارد منو غذا، خصوصیات و سایر اطلاعات مربوط به آن شده، غذای نهایی خود را انتخاب نموده و سپس کارت اعتباری خود را داخل دستگاه نموده و ثبت سفارش نماید. غذا در آشپزخانه پس از آماده شدن از طریق ریل های مستقر شده در رستوران به سمت میز مهمان ارسال می شود و مهمان می تواند به صورت کاملا خودکار غذای خود را برروی میز دریافت نماید.
سیستم گشت و نگهبانی
هدف از استفاده سیستم گشت و نگهبانی خودکار، اطمینان از سرکشی نگهبانان در ساعات تعیین شده به محل های مورد نظر می باشد. تاکنون در این زمینه روش های مختلف ارائه شده است که از آن جمله می توان به سیستم های اثر انگشی اشاره نمود. سیستم های اثر انگشتی که امروزه در بازار مورد استفاده قرار می گیرند دارای این محدودیت عمده می باشند که فرد باید قبلا اثر انگشت خود را برروی آن تعریف نماید. بنابراین در مکان هایی که بیش از یک سیستم اثر انگشت استفاده می شود، این مساله سیستم را دچار دردسر می نماید. همچنین هنگامی که تعداد اثر انگشت های ذخیره شده برروی دستگاه بالا رود، زمان مورد نیاز برای جستجو بین اثرانگشت ها بالا می رود.
آخرین فناوری مورد استفاده در این زمینه ترکیب سیستم اثر انگشت و کارت RFID می باشد. در این روش فرد اثر انگشت خود را به صورت دیجیتالی برروی کارت ذخیره می نماید و دستگاههای قرائتگر اثر انگشت برروی خود دارای حافظه نمی باشند. هنگامی که فرد می خواهد مورد شناسایی قرار گیرد انگشت خود را برروی دستگاه قرارداده و کارت خود را نزدیک دستگاه قرار می دهد. دستگاه اثر انگشت واقعی فرد را با اثر انگشت ذخیره شده برروی کارت RFID مورد مقایسه قرارداده و در صورت یکسان بودن فرد مورد شناسایی قرار می گیرد.
با توجه به گران بودن سیستم های اثر انگشت، پیشنهاد می گردد برای سیستم گشت و نگهبانی از سیستم فقط RFID استفاده گردد. بدین معنی که در مکان های مختلف که باید مورد سرکشی قرار گیرند نشانه های RFID نصب می گردد. این نشانه ها بسیار ارزان قیمت می باشند (کمتر از 1000 تومان) بنابراین در مکان های مختلف ساختمان می توانند مورد استفاده قرار گیرند. آنگاه به هر نگهبان یک دستگاه قرائتگر کوچک داده می شود که هنگام عبور از نزدیکی این نشانه ها، زمان سرکشی در داخل دستگاه ثبت می گردد.
تلویزیون اینترنتی
نحوه عملکرد این سیستم بدین صورت است که تمامی آنتن ها، آنتن های ماهواره، DVD Player، کامپیوتر و ... به عنوان منابع اطلاع رسانی و پخش تصاویر به یک ماژول مرکزی که در واقع سرور اصلی سیستم تلقی می شود متصل می شوند. این تصاویر که از منابع مختلفی می تواند تولید شود، توسط این ماژول مرکزی از حالت های مختلف (آنالوگ و دیجیتال) تبدیل به دیجیتال شده و سپس بسته بندی شده و برروی شبکه کامپیوتری ارسال می شوند.
بنابراین بر خلاف سایر سیستم های آنتن مرکزی فعلی، نیاز به هیچ گونه کابل کشی کواکسیال نیست و به این دلیل که اطلاعات برروی شبکه ارسال می شود، مساله تضعیف و نویز نیز از بین خواهد رفت. در سمت گیرنده، می توان از دستگاههای مختلفی برای دیدن تصاویر استفاده نمود. به عنوان مثال کامپیوترهایی که به شبکه متصل هستند می توانند تصاویر تلویزیون را به صورت کامل مشاهده نمایند.
برای اتصال تلویزیون های آنالوگ معمولی به این سیستم، از یک مبدل استفاده می شود. این مبدل از یک سو به شبکه کامپیوتری متصل شده و از سوی دیگر به تلویزیون متصل می گردد. بنابراین به راحتی با استفاده از این مبدل می توان تلویزیون های معمولی را به این شبکه متصل نمود. از جمله قابلیت های این سیستم به حالت دو طرفه بودن تلویزیون می توان اشاره نمود. بدان معنی که فردی که در مقابل تلویزیون معمولی نشسته است می تواند با استفاده از ریموت کنترل اطلاعاتی را برای سرور مرکزی ارسال نماید.
این اطلاعات می تواند شامل سفارش غذا و یا سرویس خاصی باشد. همچنین مبدلی که در پشت تلویزیون نصب می گردد دارای این قابلیت می تواند باشد که موس و صفحه کلید به آن متصل شود. بنابراین در این حالت استفاده کننده از تلویزیون معمولی می تواند برروی تلویزیون خود و بدون نیاز به کامپیوتر از اینترنت هم استفاده نماید. با استفاده از این سیستم می توان تا حدود 11000 کانال را برروی شبکه ارسال نمود. علاوه بر آن که می توان از منابع ماهواره و یا آنتن تلویزیون تصویر پخش نمود، می توان با گذاشتن کامپیوترهایی که برروی آنها تعداد زیادی فیلم قرار دارد، بحث Video on Demand را نیز راه اندازی نمود. در این حالت کاربر می تواند از میان تعداد زیادی فیلم، یک فیلم را انتخاب نموده و مشاهده نماید.
علاوه بر این، مدیر سیستم می تواند نظارت و کنترل کاملی بر کاربران داشته باشد. به عنوان مثال می توان بر اساس میزان استفاده کاربران از تلویزیون از آنها شارژ دریافت نمود.
مرکز تلفن اینترنتی
امروزه دو نوع مرکز تلفن آنالوگ و دیجیتال در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرد. در هر دوی این سیستم ها یک کابل کشی از مرکز تلفن تا استفاده کنندگان مختلف در ساختمان ها صورت می پذیرد که صرفا برای بحث تلفن مورد استفاده قرار می گیرد. با پیدایش مراکز تلفن اینترنتی، تحول زیادی در این زمینه به وجود آمده است.
مرکز تلفن اینترنتی بر خلاف سایر مرکز تلفن ها که دارای سخت افزارهای مختلفی می باشند، یک سرور کامپیوتری می باشد که تمامی فرآیندهای مرکز تلفن به صورت نرم افزاری برروی آن صورت می پذیرد. بنابراین اولین مزیت این مرکز تلفن آن است که از لحاظ سخت افزاری بسیار ارزان تر از سایر مراکز تلفن های رایج می باشد. همچنین به دلیل این که کلیه سرویس های این مرکز تلفن به صورت نرم افزاری برنامه ریزی می شود از تنوع و تعدد زیادی در زمینه سرویس های مختلف تلفن برخوردار می باشد.
نکته بسیار مهم در مورد سیستم تلفن اینترنتی آن است که گوشی هایی که در این سیستم مورد استفاده قرار می گیرند، به جای آن که به شبکه کابل تلفنی معمول متصل شوند، به شبکه کامپیوتری وصل می شوند. بنابراین یک مزیت مهم این سیستم آن است که نیاز به کابل کشی ویژه تلفن نمی باشد و می توان از شبکه کامپیوتری موجود در ساختمان برای انتقال صدا استفاده نمود.
نکته بارز در این زمینه آن است که یک فرد با شماره داخلی به عنوان مثال 100 از هر جای دنیا به اینترنت متصل شود و گوشی خود را به صورت سخت افزاری به اینترنت متصل نموده و یا نرم افزاری را برروی کامپیوتر اجرا نماید، و برروی مرکز تلفن رجیستر شود، از این به بعد تماس تلفنی که در داخل ساختمان به وی ارجاع می شود، بر روی گوشی وی منتقل می شود و همانند این است که فرد در داخل ساختمان قرار دارد.
از جمله قابلیت های دیگر این سیستم آن است که اگر یک ساختمان بخواهد با شعبه دیگر خود در هر جای دنیا ارتباط برقرار نماید می تواند یکی از خطوط داخلی خود را برای ارتباط با شعبه دیگر تخصیص دهد. به عنوان مثال خط داخلی 5 برای این منظور اختصاص داده شود. هنگامی که فردی می خواهد شماره داخلی ساختمان دیگر را شماره گیری نماید، ابتدا عدد 5 را گرفته و سپس شماره دلخواه خود را شماره گیری می نماید. بدین ترتیب ارتباط بین دو ساختمان از طریق اینترنت برقرار می شود و دیگر نیازی به پرداخت هزینه های مخابرات بین شهری و یا کشوری نمی باشد. بلکه باید فقط پول اینترنت را پرداخت نمود.
سیستم کنترل روشنایی خودکار
یکی از بخش های مهم BMS، سیستم کنترل روشنایی ساختمان می باشد. روشنایی ساختمان را می توان به بخش های مختلفی همانند روشنایی بخش های خصوصی، روشنایی بخش های عمومی همانند راهروها، روشنایی بخش های خاص همانند رستوران ها، روشنایی تاسیسات، روشنایی اطراف ساختمان، روشنایی نما و روشنایی های فانتزی تقسیم بندی نمود. به طور کلی سناریوها و نحوه کنترل هر کدام از این سیستم های روشنایی با بخش دیگر تفاوت دارد و دارای ویژگی های خاص خود می باشد.
اما به صورت خلاصه می توان سیستم کنترل روشنایی و سناریوهایی که برای آن پیاده سازی می شود را به شرح زیر خلاصه نمود:
- نظارت بر مصرف کننده های قسمتهای عمومی و تجاری
- نظارت بر روشنایی هال و لابی
- نظارت بر روشنایی و نورپردازی نما
- نظارت بر خطوط مصرف در راهروهای اقامتی (روشنایی اضطراری)
- روشن و خاموش کردن خطوط روشنایی قسمتهای عمومی و تجاری
- کنترل روشنایی هال و لابی
- کنترل روشنایی خارجی و نورپردازی نما با سناریوهای متفاوت
- کنترل خطوط راهروهای اقامتی (روشنایی اضطراری)
- کنترل میزان لوکس فضاهای عمومی و تنظیم خودکار نور کافی
- کاهش میزان روشنایی به صورت خودکار در پیک مصرف
کنترل و مانیتورینگ شبکه توزیع برق
یکی از بخش های حیاتی در BMS کنترل و نظارت شبکه توزیع برق با هدف کنترل وضعیت میزان مصرف انرژی، بالا بردن امنیت در هنگام حوادث، تعریف سناریوهای مختلف و مدیریت در هنگام قطع برق و وضعیت اضطراری و کنترل بار می باشد. به طور خلاصه برای شبکه توزیع برق می توان اقدامات پایه زیر را انجام داد:
- مانیتورینگ وضعیت وصل یا قطع بودن کلید اصلی کلیه تابلوها
- وصل یا قطع کردن کلید اصلی کلیه تابلوها به صورت دستی از اتاق کنترل و یا بر اساس سناریوهای خاص در زمان اتفاقات معین مانند آتش سوزی، عدم وجود ساکن در یک طبقه و ...
- اندازه گیری میزان توان مصرفی وجریان هر تابلو (اصلی و فرعی )
- اندازه گیری توان و جریان هر خط پست برق
دیزل ژنراتور و UPS
نظارت و کنترل مرکزی دیزل ژنراتور و UPSو اطمینان از کارکرد صحیح آنها و آماده بودن آنها برای استفاده در شرایط اضطراری یکی دیگر از مواردی است که در BMS به آن توجه شده است. به صورت خلاصه موارد زیر از این سیستم ها در BMS به صورت پایه ای مورد نظارت و کنترل قرار می گیرد.
- مانیتورینگ وضعیت روشن و خاموش بودن دیزل
- میزان توان الکتریکی دیزل
- وضعیت فشار روغن (آلارم در صورت کاهش فشار)
- وضعیت شارژ باطریها (آلارم در صورت عدم وجود شارژ)
چیلر
یکی از بخش های مهمی که در ساختمان نقش بسزایی در ایجاد آسایش و کاهش مصرف انرژی ایفا می کند، چیلرها می باشند. چیلرها بر اساس نوعی که در ساختمان مورد استفاده قرار گرفته اند در سیستم BMS مورد توجه قرار می گیرند. اما به صورت خلاصه می توان موارد زیر را به عنوان پارامترهای نظارتی و کنترلی چیلرها در نظر گرفت.
- مانیتورینگ وضعیت روشن و خاموش بودن چیلر
- روشن و خاموش کردن چیلر
- کریستاله شدن چیلرهای جذبی (آلارم در صورت کریستاله شدن و متوقف کردن دستگاه)
- نظارت بر آب گرم ورودی به چیلر
- نظارت بر فشار داخل جذب کننده و ژنراتور
- نظارت بر فلوسوییچ روی خط برج
- نظارت بر فلوسوییچ روی خط سرمایش
- دبی آب ورودی و خروجی چیلر و برج
- دمای آب ورودی و خروجی قسمت سرمایش
- مانیتورینگ دور فنهای برج خنک کن
- کنترل دور فنها براساس دمای هوای آزاد
- نظارت بر سطح آب تشتک برج
- کنترل دور فنها براساس دمای آب تشتک
هواساز
هواسازها به عنوان یکی دیگر از بخش های تاسیسات در سیستم BMS مورد توجه می باشند و کنترل دقیق پارامترهای مختلف آنها می تواند تاثیر بسیاری بر فراهم آوردن شرایط مطلوب و نیز کاهش مصرف انرژی داشته باشد. در مورد هواسازها پارامترهای زیر مورد کنترل و نظارت قرار می گیرد.
- مانیتور وضعیت روشن و خاموش بودن هواساز
- خاموش و روشن کردن هواساز
- وضعیت دمای هوای بازگشت
- قابلیت کنترل خودکار دمپرهای هوای تازه
- سنسورهای یخ زدگی مونیتور شود
- نظارت بر دمای کویل گرمایش و سرمایش
- کنترل خودکار دما از طریق کویل گرمایش و سرمایش
- نظارت بر دمای هوای تازه
- خاموش کردن یا کاهش توان هواساز در صورت وجود هوای آزاد مطبوع
- نظارت بر فیلتر(آلارم در صورت کثیف بودن فیلتر)
- کنترل میزان رطوبت فضاهای عمومی از طریق رطوبت زن
- کنترل میزان دی اکسید کربن فضاهای عمومی از طریق دمپر هوای تازه
بویلر
در مورد بویلرهای به کار رفته در داخل ساختمان می توان موارد زیر را مورد نظارت و کنترل قرار داد.
- مانیتورینگ وضعیت روشن و خاموش بودن دیگها
- روشن و خاموش کردن دیگها
- نظارت بر دمای داخل مخزن (آلارم)
- نظارت بر فشار داخل مخزن (آلارم)
- خاموش کردن دیگ در صورت افزایش بیش از حد فشار
- نظارت بر دمای بخار یا آب داغ خروجی (آلارم)
پمپ ها
در مورد پمپ ها می توان موارد زیر را مورد توجه قرار داد. بحث هایی همانند تعمیرات و نگهداری و وارد مدار نمودن پمپ های ذخیره به صورت تصادفی از جمله قابلیت های این سیستم محسوب می شود.
- نظارت بر وضعیت روشن و خاموش بودن پمپ ها
- روشن و یا خاموش کردن پمپها
- مانیتورینگ وضعیت تریپ و علت خاموش شدن پمپ
- امکان استپ اضطراری هر یک از پمپ ها
- امکان استارت و استپ هر پمپ بر اساس سناریوهای مختلف و یا به صورت تصادفی
مبدل صفحه ای:
- نظارت بر دمای آب ورودی و خروجی
- نظارت بر فشار آب ورودی و خروجی (آلارم در صورت افت فشار به نشانه جرمگیری)
منابع (انبساط، ذخیره و کندانس):
- نظارت بر سطح آب
Dearator :
- درجه حرارت آب ورودی و خروجی
- فشار داخل dearator
دیگ بخار:
- نظارت بر فشار رفت بخار
- دمای آب کندانس برگشت
- درجه حرارت محصولات احتراق
- نظارت بر فشار دیگ بخار(آلارم)
شبکه کامپیوتری:
یکی از مزیت های سیستم BMS یکپارچه سازی بستر ارتباطی داخل ساختمان می باشد. امروزه در ساختمان های مختلف شاهد کابل کشی های گوناگونی همانند کابل تلفن، کابل کواکسیال آنتن مرکزی، کابل کواکسیال دوربین های نظارت تصویری، کابل شبکه و ... می باشیم. این نوع کابل کشی های پراکنده مشکلات و هزینه های بسیاری را در بر دارد. در سیستم BMS تمامی این کابل ها حذف گردیده و یک نوع کابل شبکه مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از این سیستم دوربین های نظارت تصویری تحت شبکه، تلویزیون اینترنتی، مرکز تلفن اینترنتی، سیستم BMS، شبکه کامپیوتری و تمامی سیستم هایی که نیاز به بستر تبادل داده دارند، برروی همین شبکه فعالیت خود را انجام می دهند.
شبکه کامپیوتری بیسیم:
یکی از مواردی که در ساختمان های بزرگ می تواند مورد توجه قرار گیرد. پیاده سازی شبکه کامپیوتری بیسیم می باشد. پیاده سازی این سیستم می تواند مزیت های مختلفی را در بر داشته باشد. ابتدا مهمانان می توانند توسط Laptop و یا موبایل های خود به شبکه متصل شده و از امکانات مختلفی همانند اینترنت بهره مند شوند. برای کاربردهای ساکنان ساختمان همانند استفاده از اینترنت بیسیم در مکان هایی که امکان کابل کشی نمی باشد و یا برای استفاده از گوشی های تلفن VOIP قابل و حمل می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
خانه هوشمند:
برای بخش های مسکونی ساختمان علاوه بر سیستم مرکزی BMS، جهت بالا بردن قابلیت ها و رفاه ساکنان یک سیستم خانه هوشمند نیز پیشنهاد می شود. از جمله قابلیت های اصلی این سیستم را می توان به شرح زیر برآورد نمود:
- کنترل کلیه تجهیزات خانه شامل روشنایی، اسپلیت، کولر، تجهیزات آشپزخانه، آبیاری فضای سبز، تلویزیون، ماهواره، DVD و ... تنها با یک ریموت کنترل.
- کنترل کلیه تجهیزات خانه و چک کردن وضعیت آنها از طریق تلفن و موبایل از هر جای دنیا
- بدون نیاز به هیچ گونه سیم کشی
- قابلیت پیاده سازی برروی هر نوع سیستم برق
- دیدن تصاویر خانه از هر جای دنیا
- روشن شدن خودکار روشنایی هنگام ورود به خانه
- باز شدن درب به هنگام نزدیک شدن افراد مجاز به درب خانه و حذف کلید
- روشن شدن تدریجی و خودکار روشنایی هنگامی که شب از خواب بیدار می شوید برای جلوگیری از آزار چشم
- قابلیت تعریف انواع سناریو. با فشردن تنها یک دکمه بر روی ریموت کنترل قادر خواهید بود سناریو را فعال کنید. به عنوان مثال در سناریوی شام، برخی از چراغ ها خاموش گردد، اسپلیت دمای هوا را کاهش دهد، تلویزیون روشن شود، موسیقی پخش گردد و ...
- و دهها قابلیت دیگر.